ترکیه از سال 2016 میلادی و پس از کودتا علیه دولت رجب طیب اردوغان شاهد ناآرامی های زیادی بخصوص تلاطم در نظام سیاسی بوده است. این تلاطم در نظام سیاسی حتی در اقتصاد ترکیه نیز تاثیر گذاشته است و یکی از دلایل آن اعلام وضعیت فوق العاده و تمدید آن از زمان شروع کودتا تاکنون است. اعلام وضعیت فوق العاده در داخل و از طرف دیگر تحولات منطقه همچون موضوع عراق و سوریه از خارج باعث شد انتقادات زیادی به نحوه عملکرد دولت این کشور مطرح شده و در نهایت این فشارها به افکارعمومی منتقل شده و تعدادی از احزاب و طرفدارانشان خواهان ایجاد تغییرات در ساختار سیاسی کشورشان شدند. فروردین پارسال بود که خبر برگزاری انتخابات قانون اساسی جدید ترکیه منتشر شد. در این انتخابات که حدود51.2 درصد از مردم این کشور به تغییرات در قانون اساسی ترکیه رای دادند نظام پارلمانی جدیدی نیز برای کشور ترکیه در نظر گرفته شد. در همان ابتدا اعلام شد با وجود اینکه قانون اساسی تغییراتی پیدا کرده، اما انتخابات زود هنگام برای پیاده سازی قوانین جدید صورت نمی گیرد و انتخابات در زمان خود یعنی در سال 2019 برگزار خواهد شد. اما اخیرا شاهد این بودیم که اردوغان اعلام کرد پس از دیدار با رهبر حزب مخالف حرکت ملی تصمیم گرفته است انتخابات زود هنگامی در تیرماه یعنی حدود یک سال و نیم زودتر از موعد قانونی برگزارنماید. اما چرا اردوغان این تصمیم را گرفته است:
1. اردوغان درصدد آن است تا بتواند ناکامی های خود در حوزه سیاست خارجی را به بهانه انتخابات زود هنگام جبران کند. بر کسی پوشیده نیست که بسیاری از ترورسیت های داعش، النصره و... از مرزهای ترکیه وارد عراق میشدند، تسلیحات آن ها نیز از ترکیه وارد میشد و در صورت تحت فشار قرارگرفتن توسط نیروهای جبهه مقاومت مرزهای ترکیه بهترین راه برای خروج تروریست ها بود. این نکته نیز قابل ذکر است مقدار زیادی از نفتی که داعش از استان های تفت خیز سوریه برداشت می کرد وارد ترکیه می شد. همین موضوعات انگشت اتهام را به سمت دولت ترکیه می برد.
2. تمدیدهای سه ماهه وضعیت اضطراری در ترکیه از سال 2016 تاکنون وضعیت اقتصادی این کشور را تحت تاثیر قرار داده. این تاثیر به حدی است که انتقادات علیه دولت ترکیه را به همراه داشته است. با توجه به اینکه احتمال می رود انتخابات زود هنگام به ثبات سیاسی در این کشور کمک کند اردوغان می خواهد با این کار فضای سیاسی و در پی آن اقتصاد کشورش را از بحران نجات دهد.
3. با توجه به اینکه پارلمان وضعیت فوق العاده را سه ماه دیگر تمدیدکرد احتمال حزب حاکم برای پیروزی در انتخابات بیشتر خواهد شد چرا که در وضعیت فوق العاده، تبلیغات، برای رقبا با توجه به محدودیت ها سخت تر از همیشه است. به همین دلیل بود که حزب جمهوری خواه خلق، مهمترین حزب مخالف دولت حاکم با توجه به برگزاری انتخابات زود هنگام خواستار لغو وضعیت فوق العاده شد.
4. با توجه به درگیری های ایجاد شده میان نیروهای کرد موسوم به یگان های مدافع خلق ترکیه و نیروهای ارتش ترکیه که حمایت افکار عمومی و احزاب مختلف از جمله برخی از احزاب مخالف حزب حاکم را به همراه داشته دولت ترکیه این موضوع را فرصتی برای جذب آرا می داند.
5. با توجه به اینکه به صورت رسمی اعلام شده بود انتخابات زود هنگام برگزار نخواهد شد بسیاری از احزاب رقیب، برنامه ریزی های خود را به همان ایام موکول کرده بودند ولی هم اکنون با اعلام غیرمنتظره، عدم آرایش صحیح و اقدام انفعالی رقیب، امتیازی بزرگ برای حزب حاکم خواهد بود.
6. با توجه به اصلاحات جدید قانون اساسی اردوغان می تواند در صورت پیروزی تا سال 2028 طی دو دوره متوالی رییس جمهور ترکیه شود. همچنین قانون جدید که رییس جمهور را تبدیل به رییس جمهور اجرایی کرده است به رییس جمهور اجرایی اختیارات بیشتری می دهد. مثلا رییس جمهور اجرایی قابلیت عزل وزیران بلند پایه، کارمندان دولتی و انتخاب تعدادی از اعضای شورای عالی قضات و دادستانان در سیستم قضایی این کشور را دارد. بدین ترتیب دستگاه قضا نسبت به قبل استقلال کمتری خواهد داشت و تا حدی تحت نظر رییس جمهور است.
7. اردوغان با انتخابات زود هنگام قصد دارد از شکست احتمالی فرارکند. نظر سنجی های معتبر و مراکز افکار سنجی در ترکیه پیش بینی می کنند در صورتی که انتخابات در سال 2019 برگزار شود احتمال باخت اردوغان بسیار زیاد است. این پیش بینی ها با توجه به مسائل کنونی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این کشور صورت گرفته است.
8. با اجرایی شدن قانون جدید اردوغان می تواند هم ریاست حزب سیاسی خود را به عهده داشته باشد و هم رییس جمهور کشور باشد و این موضوع باعث قدرت و محبوبیت دوچندان وی خواهد شد.
در مجموع به نظر می رسد اردوغان در نظر دارد تا با برگزاری انتخابات زود هنگام قدرت و نفوذ خود و حزبش را بیشتر کند.
محمد جواد قائدی
همکار پژوهشی اندیشکده
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.