شهناز سیلاوی * : اتفاقات اخیر جهان و نیز غرب آسیا بار دیگر مسئله ی تجزیه ی عراق را جدی تر کرده است. با بررسی شواهد موجود می توان دریافت که بسیاری از بازیگران منطقه ای و جهانی اقدامات گسترده ای در این راستا انجام می دهند.
طرح تجزیه ی عراق، به "طرح بایدن" معروف است و آن را ژوزف بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا مطرح کرده است. پیشنهاد بایدن مبنی بر تقسیم عراق به سه کشور کوچک بر اساس تقسیم بندی نژادی و طایفه ای بود که خود این طرح را می توان زیر مجموعه ی طرح بزرگتری به نام "دکترین گالیوریسم" از جیمز بلک دانست که طبق آن، پنج‌کشور خاورمیانه به ۱۴کشور تقسیم می‌شوند. طبق این دکترین خاورمیانه همان سرزمین 'لی‌لی‌پوت' است که از میان شش گالیورِ آن یعنی ایران، مصر، عربستان، ترکیه، عراق و رژیم اسرائیل، پنج کشور اول باید تجزیه و قطعه‌قطعه شوند و تنها گالیور ششم که اسرائیل است بماند و لی‌لی‌پوت خاورمیانه را مدیریت کند.
این طرح با واکنش های گسترده ای روبه رو شد و توطئه ی آمریکاییان برای عراق را روشن تر کرد. مقاومت نیرو های شیعه در برابر گروه داعش در عراق و حمایت ایران از گروه مقاومت برای مقابله با این گروه، نگرانی دیگر کشورهایی که دنبال منافعی در عراق هستند را برا انگیخت. مهم ترین کشور در این زمینه عربستان می باشد که نگرانی اصلی اش قدرت گرفتن شیعیان در عراق است و برای مقابله با این امر عشایر سنی را علیه نیرو های مقاومت تحریک می کند و این در بسیاری موارد موجب اختلاف داخلی در کشور عراق و نیز کندی عملیات مبارزه علیه داعش شد.
از سوی دیگر کردستان عراق که در وضعیت شبه مستقل قرار دارد نیز به طور جدی دنبال استقلال است و مناسبات خود را با کشور های دیگر در این راستا تنظیم می کند. به گونه ای که مسئولین این منطقه به دلیل وجود اختلافات ریشه دار با بغداد و مشکلات عدیده ی مالی که گریبان آن ها را گرفته است، برای فروش نفت اقلیم تحت سیطره شان به ترکیه روی آوردند. به نظر می رسد ترکیه هم بسیار خوب این وضعیت را به نفع خود سامان داده است و به بهانه ی کمک نظامی و آموزش پیش مرگان کرد عراقی به عراق لشکر کشی کرده است، که نوری المالکی نخست وزیر سابق عراق، هدف واقعی این لشکرکشی را جدا سازی موصل از عراق می داند.
از طرف دیگر شاهد گسترش نفوذ و عملکرد رژیم صهیونیستی در منطقه ی کردستان و گسترش روابط خوب اقتصادی _ سیاسی با این منطقه هستیم. روابط قدیمی برخی از رهبران کرد با اسرائیل و کمک های تسلیحاتی و مالی اسرائیل در گذشته به مبارزان کرد علیه اعراب به خصوص در عراق، این زمینه ی همکاری را گسترش داده است.
آمریکا و اسرائیل از طریق کنترل دولت کردی برای اعمال فشار بر ایران، ترکیه و سوریه، قدرت چانه زنی خود را بالا خواهند برد، زیرا آمریکا و اسرائیل با این کار خواهند توانست مسئله ی جداخواهی قومی را تبدیل به یکی از اصلی ترین نگرانی های امنیتی این سه کشور نمایند .از طرفی افزایش نفوذ در این منطقه موجب ایجاد پایگاه اطلاعاتی و جاسوسی نزدیکتری به کشورهای محور مقاومت می شود.
به طور کلی باید گفت که عراق بسترهای لازم را برای تجزیه داراست و تسلط بر عراقِ تجزیه شده به مراتب آسان تر از عراق یکپارچه است. این مسئله برای منطقه بسیار چالش برانگیز خواهد بود و باید اقدامات لازم را جهت جلوگیری از عملی شدنِ این طرح انجام داد.
* پژوهشگر اندیشکده مطالعات جهان اسلام
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.