یک: اینکه عملیات در چه سطحی بود و اساساً این عملیات واقعاً بهاندازه فعالیت رسانهای که داشت، در محیط و میدان عملیاتی آوردهای برای طرفین به ارمغان آورد ، باید پاسخ داد «چشمه صلح» اساساً یک عملیات رسانهای بود. چه توسط اردوغان که خود را سلطان جدید جهان غیر عرب اما اسلامگرای سنی معرفی کند و چه برای کردها که به دنبال مظلومنمایی و نمایش ظلم تاریخی هستند. عملیات چشمه صلح با یک توافق بسیار ساده توسط پنس و اردوغان صورت گرفت و ترامپ خود را ناجی کردها و البته تمامیت ارضی سوریه معرفی کرد. بااینحال عملیات چشمه صلح ازنظر اردوغان دستاوردهایی داشت که پرداختن به آن میتواند سیاستهای منطقه ترکیه و نیز تصمیمگیری دربارهی آن را بیشتر به ما معرفی کند و تصمیم گیران را پیرامون چگونگی برخورد باسیاستهای ترکیه هوشیار سازد. بر همین اساس دستاوردهای عملیات نظامی ترکیه را میتوان به این شرح اعلام کرد:
1-1- اردوغان نشان داد برای بازیگری در منطقه حاضر است هزینه کند تا سطح تداخل منافع خود در منطقه را نشان دهد. بعد از رقابت ژئوپلیتیک و البته ایدئولوژیک عربستان و ایران، تا حدودی جریانِ نئوعثمانی اردوغان در منطقه کمرنگ شد و تا حدودی به حاشیه رفت. از یکسو آنکارا تلاش کرد با رونمایی از پروندهی خاشقچی خود را در برابر عربستان قرار دهد و از سوی دیگر با مخالفت با طرح ایران در اجلاسیه سران سه کشور ( روسیه، ایران و ترکیه)، رقابت سیاسی و امنیتیاش با ایران را مطرح کند. بهعبارتدیگر اردوغان فراموششده باز به تیتر یک رسانههای جهان برگشت.
1-2- سالهاست اردوغان وعده عضویت در اتحادیه اروپا داده اما بروکسل حاضر نیست ترکیه را بدون باج بزرگ عضو خود کند. بااینحال ترکها تلاش بسیاری کردند در نشستهای مختلف رهبران اروپایی را با خود همراه سازند، ولی سیاستهای برگزیت و حتی فرگزیت مانع از تصمیم جدید اعضای اتحادیه اروپا برای عضویت کشوری چون ترکیه شد. شمال سوریه فرصت مناسبی بود تا اردوغان دروازهی مهاجرت و تهدیدات امنیتی را به روی بروکسل باز کند تاکمی زیادهخواهی مقامات اروپایی برای نشستن پشت میز مذاکره با آنکارا کم شود. تهدیدی که اردوغان از آن بهعنوان «پرداخت هزینههای امنیت اروپا» یاد میکند.
1-3- اردوغان از ابتدای بحران سوریه میخواست وارد سوریه شود. او دو بار وارد این کشور شد. یکبار برای انتقال پیکر سلطان سلیمان به سوریه لشگر کشی کرد و بار دیگر برای محاصره مناطق شمال غربی سوریه؛ بااینحال هر دو محدود بود و نمیتوانست ابروی اردوغان را در مواجه با سوریه تضمین کند. مخالفان اردوغان به جمله نماز در مسجد اموی تمسک میکردند و معتقد بودند، اردوغان بلندپرواز است و همین هم سبب شده تا ترکیه ضعیف شود. اردوغان با توافق اخیر و ورود به منطقه درگیری یکی از اهداف اعلامی خودش یعنی منطقه پروازممنوع برای 30 کیلومتری خاک سوریه را به اجرا گذاشت و کردهای مستقر در مرز خود را با عناصری از ارتش آزاد و حتی داعش از جنوب محاصره کرد.
1-4- ارتش پس از حادثه کودتا در ترکیه بهشدت سرخورده شد. بهگونهای که بسیاری معتقدند ارتش در پس از کودتای اخیر، دچار خلأ در سیاستهای دفاعی شده و عملاً ارتش به یک پلیس نظامی تبدیلشده است که تحت نظر میت اداره میشود!حضور ارتش در شمال سوریه و رژه و استفاده از سازوبرگ نظامی و همچنین تبلیغات فراوان با عملیات توسط رسانههای جریان حزب عدالت و توسعه موجب شد تا ارتش ترکیه کمی خودباوری اجتماعی پیدا کند و از سویی اردوغان بهعنوان فرمانده کل قوای ترکیه، خود را همراه ارتش نشان دهد و مدعی شود او ارتش ملی و غیرسیاسی را میخواهد که امنیت ترکیه را تضمین کند. از سویی دیگر مقامات ارتش ترکیه با خروج از مرزها مجبور شدند کمتر در مسائل داخلی ترکیه اظهارنظر کنند و همین موضوع به نفع پاکسازیهای اخیر و موضعگیری اردوغان در قبال جریان گولن است.
1-5- فرا تحلیل صحبتهای اردوغان و حتی بیانیه گروههایی چون حماس و جریانات اخوانی پیرامون حادثهی شمال سوریه نشان میدهد، اردوغان موفقیت ویژهای برای زنده نگهداشتن و انتقال علم رهبری جریان اخوانی به درون ترکیه داشته است. علمی که پس از کنشهای اخیر اتحادیه عرب در مصر فروریخت و عملاً اخوان سرکوب شد. بهعبارتدیگر اردوغان در تمامی سخنانش به اتحادیه عرب پرید و مدعی شد این اتحادیه فاقد وجاهت قانونی و مشروعیت اجتماعی است! موضوعی که میتواند زمینهی شکلدهی به یک نظام سیاسی و فکری جدید سنی غیرعربی باشد.
دو: اردوغان اشتباهات فراوانی دیگری هم داشت که در این نوشتار نمیتوان به آن اشاره کرد. ازجمله متحد سازی کردها با دولت سوریه و حتی همراه سازی بخشی از دولتهای مستقل اروپایی باسیاستهای دمشق. موضوعی که به نفع دولت سوریه و محور مقاومت تمام شد و رئیسجمهور اسد توانست بااقتدار و نمایش هویت ملی سوری، مخالفان خود را به همکاری برای تجزیه و اشغال سوریه متهم سازد. درواقع برد این عملیات برای محور مقاومت بسیار بالاست و در تحلیل مجزا به آن اشاره میشود.
جمعبندی کارشناسان اندیشکده نشان میدهد؛ این عملیات برای ترکیه ازجمله اردوغان دستاوردهایی چون «مدیریت ارتش»، « همافزایی افکار عمومی و تغییر ذهنیت نسبت به سیاستهای 8 سال اخیر اردوغان»، « کاهش باجخواهی اروپا» و درنهایت « امنیت سیاسی سیاستهای منطقهای » را به دنبال داشت و بعید نیست این عملیات باسیاستهای جدیدی توسط اردوغان همراه شود.
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.